من ظـاهر نیستی و هسـتی دانـم من باطن هر فراز و پستی دانم
با اینهمه از دانش خود شرمم باد گـر مرتبهای ورای مستی دانم
معمولا خیام ریاضیدان و خیام شاعر را یکی میدانیم. مورخان از درستی این موضوع اطمینان ندارند.
غیاثالدّین ابوالفتح عمربن ابراهیم خیامی یا خیام ریاضیدان و منجّم در حدود سالهای 1038 تا 1048 میلادی در نیشابور بهدنیا آمد و در سال 1123 یا 1124 میلادی در آنجا درگذشت. با رویکار آمدن سلجوقیان، خیام از ترس جان به ماوراءالنهر و نزد قاضیالقضات رفت اما پس از چندی به دعوت نظامالملک و ملکشاه سلجوقی به ایران بازگشت و تحت حمایت دربار سلجوقی، به انجام تحقیقات ریاضی و نجوم مشغول شد. در 1074- 1075 ملکشاه، او را به رصدخانه جدید ری ( یا اصفهان یا نیشابور) دعوت کرد تا تقویم قدیم ایرانی را اصلاح کند. راجع به این تقویم اصلاح شده که به تقویم جلالی معروف شد، تفسیرهای گوناگونی وجود دارد؛ اما احتمالا این تقویم دقیقتر از تقویم گریگوری بوده است. میتوانید اطلاعات بیشتری دربارهی تقویم جلالی را، در پروندهی گاهشماری ببینید.
از او کتاب های
الجبر (حاوی حل مسایل جبری با روشهای هندسی)
تحقیق در مصادرات و کلیات اقلیدس
نوروزنامه
رباعیات
و رسالاتی در باب طبیعیات، فلسفه و نیز موسیقی
برجای مانده است.
شهرت خیام در زمان خودش به خاطر کارهای ریاضی بود که انجام داده بود. حل معادلات درجهی سوم و چند معادله از درجات بالاتر توسط او پایه و اساس علم جبر به حساب می آید. اما از قرن نوزدهم میلادی به بعد، شهرت خیام نزد غیر ایرانیها، نه به سبب کارهای ریاضی وی، که بیشتر به خاطر دیدگاه خاص او به زندگی است که در رباعیاتش به روشنی نمایان است. در قرن نوزده، ادوارد فیتزجرالد، با ترجمهای که از رباعیات انجام داد، او را به دنیای غرب معرفی کرد. از آن زمان تاکنون رباعیات به بسیاری از زبان های دنیا ترجمه شده است.
برای آنکه درک بهتری از کارهای ریاضی خیام و اهمیت آنها پیدا کنیم، لازم است بدانیم در زمان زندگانی او، دنیا در چه وضعی بوده است، دانشمندان و فیلسوفان معاصر او چگونه می اندیشیدهاند و چه دستاوردهایی داشتهاند.
سلام آقای تورنگ
من از شما دلگیرم
روح من الان توی قبر آرامش نداره چون اسمی ازمن توی سایتان نبردی درحالی که اسم بعضی ها را ببردی من نمی خواهم اسم انها ببرم من دوباره می ایم نگاه می کنم حداقل اگه چیزی نمی نویس درباری من همین اسمن رابنویسی بس است روح ارامش پیدا می کنه